Πρώτα από όλα, μια εξομολόγηση. Δεν κατάφερα να τερματίσω το Persona 5 προτού γράψω το review. Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο, βέβαια, ιδιαίτερα όταν μιλάμε για τίτλους διάρκειας εκατό και βάλε ωρών που έρχονται στα χέρια μας μετά την κυκλοφορία τους στα καταστήματα. Κάποια στιγμή πρέπει να βγει κι αυτό το άμοιρο το review, όσο θα είναι ακόμη χρήσιμο στον αναγνώστη. Όμως δεν ήταν αυτός ο λόγος που δεν με άφησε να τερματίσω το Persona 5, έστω και στα γρήγορα, για να έχω μια ολοκληρωμένη άποψη για την ιστορία. Ο λόγος είναι απλώς ότι δεν ήθελα να βιαστώ. Μου έχει τύχει να βγάλω στα γρήγορα την ιστορία κάποιου RPG μόνο και μόνο για να γράψω, αλλά με το Persona 5 δεν ήθελα να το κάνω, γιατί η ιστορία, με την έννοια της βασικής πλοκής είναι ένα σχετικά μικρό κομμάτι της εμπειρίας. Να με συγχωρείτε, λοιπόν, αγαπητοί αναγνώστες, αλλά δεν είμαι διατεθειμένος να χαλάσω εντελώς την απόλαυση ενός αγαπημένου τίτλου για… χάρη σας.
Όσοι έχουν ασχοληθεί με κάποιον τίτλο της σειράς, ιδιαίτερα από το Persona 3 και μετά, είναι βέβαιο ότι θα με καταλάβουν αμέσως. Τα Persona δεν έχουν να κάνουν με την πλοκή, έχουν να κάνουν με τις επιλογές που καλείσαι να κάνεις λεπτό προς λεπτό, με τις εικονικές διαπροσωπικές σχέσεις που θα αποφασίσεις να αναπτύξεις οι οποίες επηρεάζουν με τη σειρά τους τα στατιστικά του παιχνιδιού. Με αυτόν τον τρόπο, ένα κατά βάση γραμμικό, παραδοσιακό ιαπωνικό RPG μετατρέπεται σε κάτι πολύ μεγαλύτερο.
Αλλά ας εξηγήσουμε πρώτα μερικά πράγματα για όσους δεν παρακολουθούν τη σειρά από την αρχή. Η σειρά Persona είναι ένα παρακλάδι της σειράς Shin Megami Tensei, μιας αγαπημένης σειράς της Atlus που πραγματεύεται το συλλογικό υποσυνείδητο και την ύπαρξη υπερφυσικών οντοτήτων, όπως είναι οι διάφοροι δαίμονες, άγγελοι και άλλα μυθολογικά πλάσματα, ως μέρος του ψυχισμού του ανθρώπου. Επειδή το βάρυνα λίγο, έχει να κάνει συνήθως με άτομα που κρύβουν μέσα τους τόσο δυνατές προσωπικότητες, διαστροφές ή άλλα χαρακτηριστικά που μπορούν να μετενσαρκωθούν και να πάρουν ημι-υλική μορφή (και, όπως καταλαβαίνετε, έτσι μπορεί να εξηγηθεί η ύπαρξη οποιουδήποτε μυθολογικού πλάσματος, από όλα τα μέρη του κόσμου, τα οποία συνήθως εμφανίζονται και στα παιχνίδια με στυλιζαρισμένη, anime αισθητική). Όλα αυτά τα πλάσματα πηγάζουν από έναν «κόσμο των πνευμάτων»
Η σειρά Persona, η οποία πλέον έχει ξεπεράσει κατά πολύ σε δημοτικότητα τη σειρά από την οποία ξεπήδησε, παίρνει το βασικό θέμα των Shin Megami Tensei και το εφαρμόζει σε ένα πιο συγκεκριμένο και ειδικευμένο περιβάλλον: την πάλη των νέων ανθρώπων ενάντια στις δομές και τις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας. Είναι μια λογική κατεύθυνση για τη συλλογιστική του τίτλου, καθώς η νεολαία έρχεται πάντα αντιμέτωπη με κάποιας μορφής σύγκρουση ή καταπίεση, τουλάχιστον όπως την ερμηνεύουν οι ίδιοι. Επίσης, είναι μια περίοδος που ο άνθρωπος καλείται να ανακαλύψει τον εαυτό του, άρα και την πραγματική του περσόνα (ε;).
Οι λόγοι, βέβαια, δεν είναι μόνο φιλοσοφικοί. Ούτε καν κυρίως φιλοσοφικοί, εδώ που τα λέμε. Πέρα από το κοινό θέμα της απελευθέρωσης από τα δεσμά μέσω της εσωτερικής αναζήτησης, η επιλογή της καθημερινότητας ενός νέου ανθρώπου ως θεματολογία είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να προστεθεί στη συνταγή λίγο ρομάντσο, λίγο σχολικό δράμα και η αναπαράσταση μιας νοσταλγικής πραγματικότητας. Είναι ένα μίγμα που λειτουργεί πολύ καλά, όπως θα καταθέσουν όλοι όσοι έχει τύχει να διαβάσουν ή να δουν κάποιο Harry Potter, για παράδειγμα. Αλλά το Persona έχει κι άλλο ένα βέλος στη φαρέτρα του: δεν παίζουμε απλά τον ρόλο εφήβων, αλλά εφήβων στην ΙΑΠΩΝΙΑ. Και κάπως έτσι, μια ήδη γοητευτική τούρτα αποκτά και ένα κερασάκι εξωτισμού και nerd κουλτούρας.
Μετά την τεράστια επιτυχία του Persona 4, όχι μόνο σε επίπεδο βιντεοπαιχνιδιού, αλλά και γενικότερου ποπ φαινομένου (ιδιαίτερα στην Ιαπωνία, φυσικά), δεν εκπλήσσει κανέναν ότι η Atlus ακολούθησε και πάλι την ίδια φιλοσοφία. Έχουμε και πάλι έναν ανώνυμο, κάπως ατίθασο, σπουδαστή που αναγκάζεται να φύγει για λίγο καιρό από το πατρικό του και να ενσωματωθεί σε ένα νέο περιβάλλον. Αυτήν τη φορά, η εικονική μας γειτονιά είναι το κεντρικό Τόκιο και ο σκυθρωπός πρωταγωνιστής μας αναγκάζεται να μετακομίσει εκεί μετά από μια άδικη καταγγελία εις βάρος του που είχε ως αποτέλεσμα να επιβαρυνθεί το ποινικό του μητρώο. Αυτό τον καθιστά σχεδόν αυτομάτως «δακτυλοδεικτούμενο» και τον θέτει σε απόλυτη παρακολούθηση από τους κοινωνικούς μηχανισμούς (ας μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για την Ιαπωνία, ε;). Προσωρινός κηδεμόνας του ορίζεται ένας φίλος των γονιών του και του επιβάλλεται η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος για έναν χρόνο, κατά τη διάρκεια του οποίου θα τελεί υπό επιτήρηση. Κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους, θα έχει την ευκαιρία να αποδείξει την αξία του, τόσο εντός, όσο και εκτός σχολείου, να βρει τον έρωτα και να ανακαλύψει τα αίτια μιας συνωμοσίας που ξεπερνά κατά πολύ όχι μόνο τον μικρόκοσμο ενός εφήβου, αλλά και τον υλικό κόσμο όπως τον γνωρίζουμε.
Σε αντίθεση με το προηγούμενο Persona, το οποίο έφερνε από την αρχή τον παίκτη αντιμέτωπο με ένα ζοφερό μυστήριο, το Persona 5 εστιάζει στην αρχή περισσότερο στο προσωπικό ταξίδι των πρωταγωνιστών του. Υπάρχει, φυσικά, ένα μυστήριο, το οποίο όμως υποχωρεί στο παρασκήνιο για αρκετές ώρες, καθώς το σενάριο εστιάζει στην αδυσώπητη καθημερινότητα και τη γνωριμία με το νέο καστ χαρακτήρων. Αυτός ο αρχικός πυρήνας ηρώων θα εμπλακεί σε ένα τραγικό γεγονός που θα τους αναγκάσει να φανερώσουν, αλλά και να ελευθερώσουν από τα δεσμά τους, τις προσωπικότητες που κρύβουν μέσα τους. Η στιγμή της απελευθέρωσης, είναι πάντα δραματική, όσο και συμβολική: ο χαρακτήρας διαπιστώνει ότι φοράει μια μάσκα που δεν διστάζει να αφαιρέσει με τη βία από το πρόσωπό του (γενικά, αυτή η βίαιη συνειδητοποίηση είναι χαρακτηριστικό θέμα της σειράς, με αποκορύφωμα το Persona 3, όπου οι χαρακτήρες κυριολεκτικά «σκότωναν» τον επιφανειακό εαυτό τους για να εμφανιστεί το Persona τους). Κάθε ήρωας κρύβει μέσα του ένα Persona που αντιπροσωπεύει τα γνωρίσματα του χαρακτήρα του, με την εξαίρεση του βασικού πρωταγωνιστή, ο οποίος μπορεί να διαπραγματεύεται με άλλες περσόνες που συναντά ως εχθρούς και να τις ενσωματώνει στη δική του. Αυτό του το χάρισμα τον φέρει πιο κοντά στον κόσμο των πνευμάτων και ξεκλειδώνει για αυτόν το λεγόμενο Velvet Room, έναν ενδιάμεσο σταθμό που επιτρέπει την καλλιέργεια και τη διαμόρφωση των Persona, ένα διόλου ευκαταφρόνητο και πολύ εθιστικό μέρος του παιχνιδιού (σκεφτείτε λίγο τη συλλογή των Pokémon, αλλά με πιο επιβλητικά πλάσματα).
Όπως και στα Pokémon, η διαχείριση των Persona βρίσκεται στην καρδιά του συστήματος μάχης. Κάθε Persona έχει τα δικά της skills και μπορεί να αποκτήσει νέα με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Κάθε skill συνδέεται με κάποιο από τα στοιχεία της φύσης, αλλά και του κόσμου των πνευμάτων, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ξεκάθαροι συσχετισμοί δυνάμεων. Η επιλογή της κατάλληλης κίνησης την κατάλληλη στιγμή είναι η πεμπτουσία των στρατηγικών επιλογών του παιχνιδιού, καθώς η κατάλληλη επιλογή επιτρέπει στον χαρακτήρα, είτε πρόκειται για ήρωα είτε για εχθρό, να δράσει ξανά. Με τον κατάλληλο σχεδιασμό (και με την προϋπόθεση ότι ο παίκτης είναι σε θέση να αιφνιδιάσει τους εχθρούς), είναι απολύτως εφικτό να μην επιτραπεί καθόλου στους αντιπάλους να δράσουν και να δημιουργηθούν οι συνθήκες για την απορρόφηση του αντιπάλου ή για την απόκτηση σπάνιων αντικειμένων. Όμως όλα αυτά θα τα ανακαλύψετε και μόνοι σας, καθώς το παιχνίδι προσφέρει ένα πλήρες και διεξοδικό tutorial. Αυτό που πρέπει να γνωρίζετε είναι ότι η αποτελεσματικότερη διαχείριση των Persona απαιτεί να δώσετε προσοχή και στις διαπροσωπικές σας σχέσεις στο τμήμα της ιστορίας που ασχολείται με την καθημερινότητα και τη ρουτίνα, γιατί με αυτόν τον τρόπο μπορείτε να κατανοήσετε καλύτερα τον ψυχισμό που υποδηλώνουν.
Εκεί που υπάρχει τεράστια διαφορά σε σύγκριση με τους προηγούμενους τίτλους της σειράς, είναι στα dungeons του Persona 5, κάθε ένα από τα οποία συνδέεται με τον ψυχισμό ενός συγκεκριμένου χαρακτήρα. Δεν έχουμε πλέον μια σειρά από διαδρόμους όπου ο παίκτης καλείται να αιφνιδιάσει περιπόλους και να βρει τη σκάλα για τον επόμενο όροφο, αλλά πλήρη οικοδομήματα με τη δική τους αρχιτεκτονική, γρίφους και παγίδες, καθώς και έναν αυξημένο βαθμό αλληλεπίδρασης που επιτρέπει στον παίκτη να κρύβεται ή να σκαρφαλώνει σε διάφορα σημεία, ανακαλύπτοντας νέες διαδρομές. Οι ήρωες του Persona 5 θεωρούν τους εαυτούς τους μοντέρνους Αρσέν Λουπέν, δηλαδή ευγενείς κλέφτες που διεισδύουν στο άδυτο της ψυχής για να κάνουν το καλό και ο σχεδιασμός των dungeons αντανακλά αυτήν την ιδέα, καθώς όλα είναι διαμορφωμένα ως περίπλοκες, κινηματογραφικές ληστείες που απαιτούν επιδεξιότητα και συντονισμό (ή άπειρα αντικείμενα SP που δεν είναι καθόλου εύκολο να συγκεντρώσετε σε τεράστιες ποσότητες). Βέβαια, το ίδιο το σενάριο φροντίζει αργότερα να αμφισβητήσει λίγο την ιδέα του «ευγενούς διαρρήκτη» που διεισδύει και επηρεάζει την ψυχοσύνθεση άλλων ανθρώπων ως μια αυθαίρετη και απολυταρχική προσέγγιση, δημιουργώντας μια ενδιαφέρουσα αμφισημία. Μάλιστα, πέρα από τα dungeons, υπάρχει και ένα αρκετά μεγάλο, procedurally generated κομμάτι του παιχνιδιού, όπου ο παίκτης μπορεί να εξασκηθεί στις μάχες και να ανακαλύψει πολύ ελκυστικές ανταμοιβές, το οποίο υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύει το συλλογικό υποσυνείδητο. Αυτό το κομμάτι δεν έχει την ευρηματικότητα των υπόλοιπων μπουντρουμιών, αλλά είναι ακόμα μια εθιστική προσθήκη σε έναν τίτλο που είναι ήδη επικίνδυνα ακαταμάχητος.
Πέρα από τα dungeons, η αλήθεια είναι ότι το Persona 5 δεν κάνει καμία προσπάθεια να αλλάξει λίγο τη συνταγή, όχι μόνο των ιαπωνικών RPG γενικότερα, αλλά και της ίδιας της σειράς και αυτό μπορεί να απομακρύνει κάποιον που δεν έχει εκτιμήσει τη σειρά στο παρελθόν. Από την άλλη πλευρά, σε αντίθεση με άλλους τίτλους που κάνουν τέτοιες προσπάθειες (λέγε με FFXV), είναι δύσκολο να βρεις κάποιο ψεγάδι σε ένα τόσο καλομελετημένο και πλούσιο δημιούργημα. Το πέμπτο Persona είναι βαθύτερο και πιο ποιοτικό σε όλους τους τομείς της εμπειρίας, ενώ το όλο «πακέτο» έρχεται να συμπληρώσει ο υπέροχος, ευφάνταστος και ευρηματικός εικαστικός τομέας, με ένα στυλ που όχι μόνο ισορροπεί ιδανικά μεταξύ στυλ και λειτουργικότητας, αλλά προσφέρει και στιγμές πραγματικού, ανόθευτου καλλιτεχνικού θριάμβου, πάντα στο ευρύτερο πλαίσιο της αισθητικής των anime. Για την ακρίβεια, η παραγωγή στο σύνολό της θα έλεγα ότι είναι περισσότερο προσεγμένη από πάρα πολλά anime που κυκλοφόρησαν τον τελευταίο καιρό. Εξίσου υπέροχος και ο ήχος, με τους κλασικούς, αστικούς ρυθμούς που δίνουν τη θέση τους στη στιγμή σε γοτθικές εξάρσεις και τα ικανοποιητικότατα voiceovers, παρόλο που υπάρχουν κάποιες σοβαρές ασυνέπειες στην προφορά των ονομάτων. Υπάρχει, πάντως, και η δυνατότητα επιλογής ιαπωνικής γλώσσας με δωρεάν DLC.
Αν υπάρχει ένα σοβαρό ψεγάδι στην όλη εμπειρία, θα έλεγα ότι είναι η απόδοση του τίτλου στα Αγγλικά. Όχι ότι γνωρίζω Ιαπωνικά προσωπικά, αλλά διαθέτω λόγω σπουδών και εργασίας αρκετές γνώσεις στα Αγγλικά και στη γενική γλωσσολογία, ώστε να εστιάζω αμέσως στα σημεία που η γλώσσα δεν ακούγεται ή δεν διαβάζεται φυσικά. Και, δυστυχώς, το Persona 5 έχει πολλά τέτοια σημεία. Για να μην υπάρχει παρεξήγηση, δεν είναι προβληματικοί οι διάλογοι ή κάτι τέτοιο. Απλώς, μερικές φορές οι εκφράσεις που χρησιμοποιούνται είναι υπερβολικά παιδιάστικες ή «μάγκικες» ή δεν συνάδουν με το πνεύμα και την ατμόσφαιρα των όσων λέγονται, με αποτέλεσμα να χάνονται κάποιες λεπτές αποχρώσεις που θα έπρεπε κανονικά να υπάρχουν, σύμφωνα με τα συμφραζόμενα. Ωστόσο, αν έχετε μια τυπική έως καλή σχέση με τα Αγγλικά, θεωρώ ότι δεν θα ενοχληθείτε ιδιαίτερα.
Κατά τα άλλα, δεν υπάρχει τίποτα που θα μπορούσε να αποθαρρύνει έναν λάτρη των RPG ιαπωνικού τύπου, αλλά και των RPG γενικότερα, από την αγορά του Persona 5. Αφηγείται μια ωραία ιστορία, έστω και αν απευθύνεται περισσότερο σε young adult ευαισθησίες, είναι ευφάνταστο, υπέροχο από καλλιτεχνικής άποψης και τόσο, μα τόσο εθιστικό στον χειρισμό των μηχανισμών του. Δεν μπορώ να σκεφτώ άλλο παιχνίδι που να θέλεις τόσο πολύ να χάνεσαι στην καθημερινή ρουτίνα και να πανηγυρίζεις τόσο έντονα ένα πεζό –φαινομενικά- επίτευγμα. Παρά τη γραμμική φύση του, κάνει τον παίκτη να αισθάνεται ότι ζει κάπου αλλού και, αν έχετε τη δυνατότητα να το απολαύσετε όπως πρέπει, θεωρώ ότι θα δυσκολευτείτε να σπάσετε τα «μάγια» του. Για την ακρίβεια, αν εξαιρέσω όσους δεν συμπαθούν την ιαπωνική κουλτούρα και αισθητική και τους turn-based μηχανισμούς, θεωρώ ότι θέτει σοβαρή υποψηφιότητα για καλύτερο παραδοσιακό RPG της γενιάς, ως τώρα.
